Հայաստանը XIX դարում դարձավ կռվախնձոր ոչ միայն Իրանի և Թուրքիայի, այլ նաև Ռուսաստանի միջև: Դարասզկբին Հայաստանը բաժանված էր Օսմանյան կայսրության (Արևմտյան) և Պարսկաստանի (Արևելյան) միջև: Արյունալի պատերազմների արդյունքում 1878 թվականին երկիրը վերջնականապես բաժանվեց երեք կայսրությունների միջև, ընդ որում երկրի մեծագույն մասը բաժին էր մնացել Օսմանյան կայրությանը: Ռուս-պարսկական պատերազմների արդյունքում հայերի առաջին զանգվածային հայրենադարձության հետևանքով փոխվել […]
Category: Հայոց պատմություն
Հայաստանի առաջին հանրապետություն արտաքին քաղաքականությունն և Հայկական հարցը
Հայաստանի առաջին հանրապետություն արտաքին քաղաքականությունն և Հայկական հարցը ՀՀ. Արտաքին քաղաքականությունը Բաթումի պայմանագիր Տրապիզոնում ընդհատված թուրք-անդրկովկասյան բանակցությունները մայիսի սկզբներին վերսկսվեցին Բաթումում։ Թուրքերն մայիսի 26-ին վերջնագիր տվեցին անդրկովկասյան պատվիրակությանը։ Բայց քանի որ հենց նույն օրը Անդրկովկասյան Հանրապետությունը կազմալուծվեց, ուստի նորահռչակ հանրապետություններից յուրաքանչյուրն ինքը պետք է լուծեր Թուրքիայի հետ պատերազմի և խաղաղության հարցը։ Մայիսի վերջին սկսվեցին հայ-թուրքական […]
Հայաստանի Հանրապետության հռչակումը
Պետական կարգը 1918 թվականի գարնան վերջին առաջացած ազգ-տարածքային վեճերի, քաղաքական իրարամերժ կողմնորոշումների, միջկուսակցական հակամարտությունների պատճառով Հարավային Կովկասի Դաշնային Դեմոկրատական Հանրապետությունը հայտնվել էր քաղաքական խոր ճգնաժամում։ Չկար միասնություն պատերազմի և խաղաղության հարցում, հայերը, մասամբ նաև վրացիները, փորձում էին կասեցնել թուրքական զորքերի առաջխաղացումը, իսկ ադրբեջանցիները հրաժարվում էին կռվել Թուրքիայի դեմ։ 1918 թվականի մայիսի 26-ի կեսօրին գումարված Անդրկովկասի Սեյմի վերջին նիստը որոշել է կազմալուծել Անդրկովկասի […]
Հայոց պատմություն
Ազգային ազատագրական և հեղափոխական շարժումները Հայաստանում 19-րդ դարի վերջին և 20-ի սկզբին։ Քաղաքական կուսակցությունների գործունեությունը, ֆիդայական շարժում, հայ եկեղեցու գույքի բռնագրավման մասին ցարական հրովարտակը, ժողովրդական հուզումներ։ Հայաստանը ռուսական 1905-7թթ․ հեղափոխության և 1908թ․ Օսմանյան սահմանադրության տարիներին։ Պատմության, հատկապես 20-րդ դարի փորձը, երբ ձևավորվել են հասունացած քաղաքական համակարգեր, հնարավորություն է տալիս ասելու, որ միակուսակացկական համակարգը, որպես կանոն, […]
Զանգեզուրի ինքնապաշտպանություն
Զանգեզուրի ինքնապաշտպանություն, հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը թուրքական, թաթարական ու խորհրդային զորքերի դեմ։ Տեղի է ունեցել 1919-1921 թվականներին՝ պատմական Սյունիք նահանգի հարավում՝ Զանգեզուրում։ Ղեկավարել է գեներալ Գարեգին Նժդեհը։ Այդ շրջանում Զանգեզուրը Հայաստանի Հանրապետության մաս էր։ 1919 թվականի մարտին Զանգեզուրի ընդհանուր կոմիսար էր նշանակվել Արսեն Շահմազյանը։ Թուրք-ադրբեջանական համաթուրքական հեռանկարային ծրագրում նախատեսվում էր երկու «եղբայրակից պետությունների» (Թուրքիայի և Ադրբեջանի) միավորում։ Իսկ այդ միավորման ճանապարհին առաջնային խոչընդոտ էր Սյունիքը[1]: Թշնամին […]
ՀԵՌԱՎԱՐ ԱՌՑԱՆՑ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ 1-5 ՆՈՅԵՄԲԵՐ -ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ
ՀԵՌԱՎԱՐ ԱՌՑԱՆՑ ՈՒՍՈՒՑՈՒՄ 1-5 ՆՈՅԵՄԲԵՐ -ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ Բացիկները պատրաստվել են 1908թ․ օսմանյան հեղափոխությունից հետո Այս բացիկն ունի հայերեն մակագրություն։ Սա նվիրված է 1908թ․ Զմյուռնիայում (ներկայումս Իզմիր) տեղի ունեցած հայկական ցույցին։ Ֆրենկ փողոցում. 2-րդ սահմանադրության շնորհավորանքների ժամանակ հայկական թատրոնի դերասանները ֆիդայական շարժում Ազատագրական շարժումներն Արևմտյան Հայաստանում 1890 թվականի հուլիսին հնչակյանները Կ. Պոլսի Գում Գափու թաղամասում ցույց են կազմակերպել, պատռել […]
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԲԱՐԵՆԵՐՈԳՈՒՄՆԵՐԻ ԽՆԴԻՐԸ ԱՌԱՋԻՆ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ՆԱԽՕՐԵԻՆ(1912-1914թթ․)
Օսմանյան Թուրքիան երիտթուրքական հեղափոխությունից հետո ՀՅԴ-ն իր մասնակցությունն էր բերել երիտթուրքերի հաղթանակին և սահմանադրության շրջանակներում գործելու հնարավորություն ձեռք բերեց։ Հեղաշրջումից հետո բոլորը ազատ արձակվեցին բանտերից։ Մի պահ կարծես, հայերը դարձել էին թուրքերի սիրելի հարևանները։ Թուրք պաշտոնյաները հարմար առիթը բաց չէին թողնում հայերի հանդեպ իրենց համակրանքը արտահայտելու համար։ Թուրքական իշխանությունները քաղաքական խորամանկ ու երկդիմի մոտեցում էին […]
Հայոց պատմություն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԲԱՐԵՆԵՐՈԳՈՒՄՆԵՐԻ ԽՆԴԻՐԸ ԱՌԱՋԻՆ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ՆԱԽՕՐԵԻՆ (1912-1914թթ․) 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին Եվրոպայում ուսանած բազմաթիվ Երիտասարդ թուրք գործիչների կողմից ստեղծվեցին «Միություն և առաջադիմություն» կամ «Երիտասարդ թուրքիա» կուսակցությունը: 1908թ. Հուլիսին երիտթուրքերը, սպաները Նիազիի և Էնվերի ղեկավարությամբ, հայ և այլ թուրքհպատակ ժող.-ի օգնությամբ հեղաշրջում կազմակերպեցին և զավթեցին իշխանությունը: Երկիրը դարձավ սահմանադրական միապետություն, տեղի ունեցան պառլամենտական […]
Հայոց պատմություն
ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՊԱՅՔԱՐԸ ԱՐԵՒՄՏՅԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ 20-ՐԴ ԴԱՐԻ ՍԿԶԲԻՆ Սուրբ Առաքելոց վանքի կռիվը:1890-ական թթ. սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի կազմակերպած հայերի զանգվածային ջարդերից հետո թվում էր, թե արևմտահայությունն համակերպվէլ է իր դրության հետ:Թուրքական կառավարությունը ազատագրական շարժումները կանխելու նպատակով Կովկասից ստվար թվով մահմեդական ժողովուրդների են բնակեցնում Արևմտյան Հայաստանում: Օսմանյան բռնապետության դեմ ուղղված շարժումը շարունակում էին ղեկավարել ազգային կուսակցությունները՝ հատկապես […]
Վանո Սիրադեղյան
Վանո Սմբատի Սիրադեղյան (նոյեմբերի 13, 1946, Կոթի, Նոյեմբերյանի շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ – հոկտեմբերի 15, 2021), Հայաստանի պետական, կուսակցական գործիչ, գրող, հրապարակախոս։ Հայաստանի անկախության առաջին տասնամյակում զբաղեցրել է Հայաստանի պետական առանցքային պաշտոններ։ 1990-ական թվականներին եղել է Հայաստանի իշխանության եկած Հայոց Համազգային շարժման (ՀՀՇ) առաջնորդներից։ Քաղաքական գործունեություն 1996 թվականի նախագահական ընտրություններ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, ընթացող Արցախյան պատերազմի պայմաններում և դրանից հետո բնակչության աղքատացման միտումները, ֆինանսատնտեսական և էներգետիկ ճգնաժամը, որպես արդյունք՝ Հայաստանից բնակչության արտագաղթի աճող միտումները, […]